Vai Trò Đạm Trong Việc Phòng Trừ Sâu Bệnh Cho Cây Lúa

Đạm là tên gọi của hợp chất N (Nitrogen) là nguyên tố đa lượng thiết yếu cho sự phát triển của cây trồng trong đó có cây lúa, tuy nhiên nếu quá lạm dụng cây lúa sẽ bị yếu rất dễ bị sâu bệnh tấn công. Bài viết dưới đây giúp chúng ta hiểu rõ đạm là gì và vai trò của chúng trong việc phòng chống sâu bệnh cho cây lúa.

I. PHÂN BIỆT ĐẠM VÀ PHÂN BÓN ĐẠM

Đạm là tên gọi chung cho nguyên tố dinh dưỡng Nitrogen (N), một trong những nguyên tố đa lượng thiết yếu cho sự phát triển của cây trồng. Để dễ hiểu hơn Đạm giống như tên gọi chung cho một nhóm chất dinh dưỡng.

Còn phân bón đạm có nghĩa rộng hơn, tức là chúng có thể có nhiều chất dinh dưỡng trong đó có nguyên tố dinh dưỡng N (Nitrogen) cung cấp cho cây trồng. Nitrogen là một trong ba nguyên tố đa lượng (cùng với Phosphorus - Lân và Potassium - Kali) cực kỳ quan trọng cho sự sinh trưởng và phát triển của tất cả các loại cây trồng trong đó cây lúa hiện đang là một trong những loại cây trồng sử dụng nhiều đạm nhất.

Đạm là một trong 3 nguyên tố đa lượng thiết yếu cho cây lúa

Hiểu một cách đơn giản:

• Phân bón: là hợp chất cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng trong đó đạm là một trong những nguyên tố chính.
• Đạm: là nguyên tố Nitrogen, một chất dinh dưỡng quan trọng cho cây lúa.

Các dạng phân bón đạm phổ biến:

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại phân đạm khác nhau, chúng ta có thể chia thành 3 nhóm như: phân đạm đơn, phân hỗn hợp NPK, phân đạm hữu cơ.

a. Phân đạm đơn: Chỉ chứa duy nhất nguyên tố đạm. Các loại phổ biến bao gồm:

• Urê (CO(NH2)2): Chứa hàm lượng đạm cao nhất (thường 46%).
• Amonium sulfat ((NH4)2SO4): Chứa khoảng 21% đạm.
• Amonium nitrat (NH4NO3): Chứa khoảng 33-35% đạm.

b. Phân đạm trong phân hỗn hợp NPK: Các loại phân bón này chứa đồng thời cả đạm (N), lân (P), và kali (K) theo các tỷ lệ khác nhau để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng toàn diện của cây.

c. Phân đạm hữu cơ: Có nguồn gốc từ các chất hữu cơ như phân chuồng, phân xanh, bã đậu... Chứa hàm lượng đạm thấp hơn phân hóa học nhưng có tác dụng cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng từ từ.

II. VAI TRÒ PHÂN BÓN ĐẠM VỚI CÂY LÚA

Đạm là chất dinh dưỡng thiết yếu quyết định sự phát triển của cây. Tuy nhiên, việc sử dụng đạm một cách thiếu khoa học, đặc biệt là bón quá liều, không chỉ gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho cây lúa mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và kinh tế của người nông dân.

Đạm là thành phần chính của protein, axit nucleic và chlorophyll - những yếu tố then chốt cho sự sinh trưởng và phát triển của cây lúa. Đạm tham gia vào nhiều quá trình quan trọng như:

• Kích thích sinh trưởng: Đạm thúc đẩy sự phát triển của thân, lá, giúp cây lúa đẻ nhánh khỏe, tăng diện tích quang hợp.
• Tăng năng suất: Đảm bảo số lượng bông, số hạt trên bông và trọng lượng hạt, từ đó quyết định năng suất cuối cùng.
• Cải thiện chất lượng: Đạm góp phần làm tăng hàm lượng protein trong hạt gạo.

III. ĐẠM ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH HẠI LÚA

Đạm quan trọng nhưng mối quan hệ giữa đạm và sự phát triển của sâu bệnh hại lại vô cùng phức tạp và hai chiều. Việc quản lý lượng đạm một cách khoa học có thể giúp cây lúa khỏe mạnh và tăng cường khả năng chống chịu, nhưng việc lạm dụng đạm lại tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loại sâu bệnh bùng phát và gây hại nghiêm trọng.

3.1. Ảnh hưởng tích cực của đạm khi sử dụng cân đối:

Khi cây lúa được bón đủ đạm, kết hợp với lân và kali giúp cây lúa tăng cường khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng nhờ vậy cây khỏe và sức đề kháng tốt, chúng mang lại một số lợi ích như:

• Tăng cường sức sống: Cây lúa khỏe mạnh có khả năng phục hồi nhanh hơn sau khi bị sâu bệnh tấn công ở mức độ nhẹ.
• Phát triển hệ thống rễ mạnh mẽ: Rễ khỏe giúp cây hấp thụ dinh dưỡng và nước tốt hơn, tăng cường sức đề kháng tổng thể.
• Cân bằng dinh dưỡng: Khi đạm được cân bằng với các nguyên tố khác như lân và kali, cây sẽ phát triển toàn diện, không bị yếu ở một bộ phận nào, từ đó giảm nguy cơ bị sâu bệnh tấn công.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng ảnh hưởng tích cực này chỉ có được khi sử dụng đạm một cách hợp lý và cân đối.

Thừa đạm là cây lúa yếu, dễ đổ và sâu bệnh tấn công

3.2. Ảnh hưởng tiêu cực khi bón thừa đạm cho lúa

Đây là khía cạnh quan trọng cần được đặc biệt lưu ý, bởi việc lạm dụng phân đạm là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng của nhiều loại sâu bệnh hại lúa.

Thay đổi cấu trúc và thành phần hóa học của cây:

• Tăng hàm lượng nước trong mô lá: nhiều nước đồng nghĩa với việc cây lúa sẽ mềm, đặc biệt là non và ít xơ. Đây là môi trường lý tưởng cho nhiều loại sâu miệng nhai và chích hút như rầy nâu, sâu cuốn lá phát triển. Chúng dễ dàng hút chất dinh dưỡng từ cây mà không tốn nhiều sức.
• Tăng hàm lượng đường và axit amin tự do: Các chất này là nguồn thức ăn hấp dẫn cho nhiều loài sâu bệnh. Sự gia tăng của chúng trong cây làm tăng tính ngon miệng và thu hút sâu bệnh đến gây hại.
• Giảm hàm lượng lignin và các hợp chất phòng vệ: Lignin là một chất giúp tế bào thực vật cứng cáp hơn, tạo hàng rào vật lý chống lại sự xâm nhập của nấm bệnh. Việc bón thừa đạm có thể làm giảm quá trình tổng hợp lignin, khiến cây dễ bị bệnh tấn công hơn. Tương tự, sự sản xuất các hợp chất phòng vệ tự nhiên của cây cũng có thể bị ức chế.

Thay đổi vi khí hậu trong ruộng lúa:

• Tán lá rậm rạp: Bón thừa đạm kích thích cây lúa phát triển quá mạnh về chiều cao và số lượng lá, tạo ra một tán lá rậm rạp. Điều này làm giảm sự lưu thông không khí trong ruộng, tăng độ ẩm và tạo điều kiện thuận lợi cho các loại nấm bệnh phát triển, đặc biệt là các bệnh như đạo ôn, khô vằn.
• Giảm ánh sáng: Tán lá quá dày cũng làm giảm lượng ánh sáng chiếu xuống gốc và thân cây, tạo môi trường tối tăm, ẩm ướt, thích hợp cho sự sinh trưởng của một số loại nấm bệnh và sâu hại ưa bóng râm.

Ảnh hưởng đến tập tính của sâu bệnh:

• Thu hút sâu bệnh: Mùi và các chất tiết ra từ cây lúa bón thừa đạm có thể trở nên hấp dẫn hơn đối với một số loài sâu bệnh, khiến chúng tập trung đến gây hại nhiều hơn.
• Tăng khả năng sinh sản và phát triển của sâu bệnh: Nguồn thức ăn dồi dào và dễ tiêu hóa từ cây lúa bón thừa đạm giúp sâu bệnh phát triển nhanh hơn, tăng khả năng sinh sản và gây ra các đợt bùng phát dịch.

Làm suy yếu hệ thống miễn dịch của cây: Mặc dù cây lúa phát triển nhanh về mặt sinh khối khi bón thừa đạm, nhưng hệ thống miễn dịch tự nhiên cũng bị suy giảm theo nên khả năng chống chịu sâu bệnh hại lúa cũng kém đi.

Ví dụ cụ thể:

• Rầy nâu: Ruộng lúa bón quá nhiều đạm là mục tiêu ưa thích của rầy nâu. Lá lúa non mềm và hàm lượng chất dinh dưỡng cao là nguồn thức ăn lý tưởng cho rầy nâu sinh sôi và gây hại.
• Sâu cuốn lá: Cũng có xu hướng gây hại nhiều hơn trên những ruộng lúa có lá non mềm do bón thừa đạm.
• Bệnh đạo ôn: Điều kiện ẩm ướt và tán lá rậm rạp do bón thừa đạm tạo môi trường thuận lợi cho nấm đạo ôn phát triển và lây lan.
• Bệnh khô vằn: Tương tự, bệnh khô vằn cũng phát triển mạnh trong điều kiện ruộng lúa bón thừa đạm, ẩm thấp và ít ánh sáng.

Để quản lý sâu bệnh hại lúa một cách hiệu quả, người nông dân cần tuân thủ nguyên tắc bón phân cân đối và hợp lý, dựa trên nhu cầu thực tế của cây và điều kiện cụ thể của đồng ruộng. Việc kết hợp sử dụng phân đạm khoa học với các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) sẽ giúp duy trì sức khỏe của cây lúa, giảm thiểu nguy cơ bùng phát sâu bệnh và đảm bảo một vụ mùa bội thu và bền vững.

IV. KỸ THUẬT SỬ DỤNG ĐẠM HIỆU QUẢ CHO CÂY LÚA

Để tận dụng tối đa lợi ích của đạm và giảm thiểu những tác hại tiêu cực, người nông dân cần áp dụng các biện pháp sử dụng đạm một cách khoa học và hợp lý:

Kiểm tra tình trạng lúa đang thừa hay thiếu đạm

4.1. Bón đúng thời điểm

Chia lượng đạm cần thiết thành nhiều lần bón vào các giai đoạn sinh trưởng quan trọng của cây lúa:

• Bón lót: Bón trước khi sạ hoặc cấy để cung cấp dinh dưỡng cho cây con phát triển rễ và chồi.
• Bón thúc đẻ nhánh: Bón khi cây lúa bắt đầu đẻ nhánh để tăng số dảnh hữu hiệu.
• Bón thúc đón đòng: Bón trước khi cây lúa trổ bông để tăng số bông và số hạt trên bông.
• Bón nuôi hạt (tùy chọn): Có thể bón thêm một lượng nhỏ đạm vào giai đoạn này để tăng chất lượng hạt.

4.2. Bón đúng liều lượng

Xác định đúng nhu cầu đạm của cây lúa dựa trên:

• Kết quả phân tích đất: Phân tích đất giúp xác định hàm lượng dinh dưỡng hiện có trong đất, từ đó điều chỉnh lượng phân bón cho phù hợp.
• Giai đoạn sinh trưởng của cây: Nhu cầu đạm của cây lúa thay đổi theo từng giai đoạn phát triển.
• Giống lúa: Các giống lúa khác nhau có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau.
• Điều kiện thời tiết và mùa vụ: Thời tiết và mùa vụ cũng ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây.

4.3. Bón đúng cách

• Rải đều: Rải đều phân đạm trên mặt ruộng, tránh tập trung một chỗ.
• Kết hợp với vùi lấp: Vùi lấp phân đạm vào đất sau khi bón để giảm thiểu sự bay hơi và rửa trôi.
• Bón khi đất ẩm: Bón phân khi đất đủ ẩm giúp cây dễ dàng hấp thụ dinh dưỡng.

4.4. Sử dụng phân bón lá

Bổ sung đạm qua lá vào các giai đoạn cần thiết có thể giúp cây hấp thụ nhanh chóng và hiệu quả hơn.

4.5. Ví dụ cụ thể kỹ thuật bón phân cho lúa ( lúa cấy)

Dinh dưỡng cho lúa cần được bón cho lúa ở các thời điểm sau:

• Bón lót: Trước khi cấy.
• Bón thúc lần 1: Bón vào 7-10 ngày sau cấy
• Bón thúc lần 2: Bón khi 50% chồi chính trên đồng có đòng 1mm.
• Bón bổ sung: Có thể phun phân qua lá để bổ sung khi lúa trỗ đều khi cần thiết.

Sử dụng phân bón cho lúa cấy (ha):

Công thức: 100 N - 60 P2O5 - 90 K2O (tương đương 200-220kg Urea + 350 kg lân nung chảy + 180kg KCl/1ha)

Nếu sử dụng phân đơn, có thể áp dụng cách bón như sau (cho 1 ha):

• Trước sạ/cấy: Bón lót phân hữu cơ + 350kg super lân + 30kg urê.
• Thúc lần 1 (7-10 ngày sau sạ/cấy): 60kg urê + 30kg KCl .
• Thúc lần 2 (18-20 ngày sau sạ/cấy): 90kg urê + 60kg KCl .
• Thúc lần 3 (đón đòng lúc 50% thân chính có đòng 1mm): 90kg KCl + 30-40 kg urea.

Nếu sử dụng phân hỗn hợp, có thể áp dụng cách bón như sau (cho 1ha):

• Trước sạ/cấy: Bón lót phân hữu cơ + 180-200 kg super lân.
• Thúc lần 1 (7-10 ngày sau sạ/cấy): 160kg NPK (20-10-10) hay 200 kg NPK (16-16-8).
• Thúc lần 2(18-20 ngày sau sạ/cấy):220kg NPK (20-10-10) hay 220 kg NPK (16-16-8).
• Thúc lần 3 (bón đón đòng lúc 50% thân chính có đòng 1 mm): 50 kg urê + 90 kg KCl.

Lưu ý: Tùy theo chân đất có thể điều chỉnh lượng phân cho phù hợp.

V. NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐẠM VỚI MÁY BAY NÔNG NGHIỆP

Việc sử dụng máy bay nông nghiệp GlobalCheck G700 để rải phân đạm cho cây lúa có thể mang lại nhiều hiệu quả tích cực. Dưới đây là một số điểm đáng chú ý:

• Chính xác và đồng đều: Nhờ sử dụng công nghệ định vị chính xác DTALS giúp phân bố phân đạm một cách chính xác và đồng đều trên toàn bộ diện tích ruộng lúa. Điều này giúp cây lúa hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn, giảm thiểu tình trạng chỗ thừa, chỗ thiếu phân, từ đó tăng năng suất và chất lượng lúa.
• Tiết kiệm thời gian và nhân công: So với phương pháp rải phân thủ công truyền thống, máy bay rải phân bón có thể hoàn thành công việc trong thời gian ngắn hơn nhiều, đặc biệt là trên những cánh đồng lớn. Điều này giúp tiết kiệm đáng kể chi phí nhân công và thời gian cho người nông dân.
• Hiệu quả sử dụng phân bón cao: Định vị chính xác giúp drone bay thẳng, đều và không bay ra ngoài tránh lãng phí phân bón. Lượng phân bón được sử dụng hiệu quả hơn, góp phần giảm chi phí sản xuất và hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường.
• Khả năng tiếp cận các khu vực khó khăn: Máy bay nông nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận những khu vực ruộng lúa bị ngập úng, lầy lội mà phương pháp thủ công hoặc các loại máy móc khác khó tiếp cận được.
• Giảm thiểu tác động lên cây trồng và đất đai: Máy bay hoạt động trên cao, không gây ra sự tác động cơ học trực tiếp lên cây lúa và đất đai, giúp bảo vệ cây trồng và cấu trúc đất.
• Thu thập dữ liệu và tối ưu hóa quy trình: Một số máy bay nông nghiệp hiện đại còn có khả năng thu thập dữ liệu về tình trạng cây trồng (ví dụ: thông qua hình ảnh đa phổ), giúp người nông dân đánh giá được nhu cầu dinh dưỡng của cây và điều chỉnh lượng phân bón cho phù hợp, tối ưu hóa quy trình chăm sóc.

VI. KẾT LUẬN VAI TRÒ ĐẠM PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH HẠI LÚA

Đạm đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo năng suất lúa, nhưng việc sử dụng quá nhiều đạm lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho cây trồng, môi trường và kinh tế. Bằng cách áp dụng các biện pháp sử dụng đạm một cách khoa học, hợp lý và tuân thủ nguyên tắc "4 đúng", người nông dân có thể tối ưu hóa hiệu quả sử dụng phân bón, giảm thiểu chi phí, bảo vệ môi trường và đạt được những vụ mùa lúa bội thu, bền vững. Hãy nhớ rằng, "bón đúng và đủ" luôn là chìa khóa cho một nền nông nghiệp thành công và bền vững.

Để tìm hiểu các những công nghệ giúp bà con sử dụng đạm hiệu quả hơn như máy bay nông nghiệp, thiết bị trang phẳng mặt đất xin vui lòng liên hệ: 0981.85.85.99 hoặc để lại thông tin tại mẫu “NHẬN TƯ VẤN”, GlobalCheck rất vui khi nhận được yêu cầu cũng như ý kiến đóng góp từ Anh/ Chị.