Cơ Chế Phát Triển Của Rễ Lúa

Rễ là một trong những bộ phận quan trọng nhất của cây lúa, để cây lúa cho năng suất cao chúng ta cần có một bộ rễ khỏe mạnh, bài viết dưới đây chúng ta cùng nhau tìm hiểu cơ chế làm việc, phát triển và dấu hiệu nhận biết một bộ rễ lúa khỏe mạnh.

1. Cơ Chế Làm việc Và Phát Triển Rễ Lúa

Vai trò chính của bộ rễ là cung cấp nước, chất dinh dưỡng và giúp cây lúa đứng vững, chống chịu các điều kiện bất lợi. Cơ chế phát triển của bộ rễ lúa được ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm:

• Áp suất thẩm thấu: Rễ lúa hút nước dựa trên sự chênh lệch nồng độ muối giữa rễ và đất.
• Lực hút của lá: Lực thoát hơi nước từ lá tạo ra một lực hút kéo nước từ rễ lên.

Cấu trúc bộ rễ lúa gồm rễ phôi (mầm) và rễ bất định

Rễ lúa là cơ quan quan trọng, đảm nhiệm chức năng hấp thụ nước, chất dinh dưỡng và cố định cây trong đất. Quá trình phát triển rễ lúa được điều khiển bởi các cơ chế sinh học phức tạp, bao gồm:

• Phân bào và tăng trưởng tế bào: Rễ lúa hình thành từ mô phân sinh ở đỉnh rễ, nơi các tế bào phân chia nhanh chóng để tạo ra các tế bào mới. Sau đó, các tế bào này kéo dài và biệt hóa thành các mô khác nhau như mạch dẫn, vỏ rễ và lông hút. Quá trình này chịu ảnh hưởng của các hormone thực vật như auxin, cytokinin và gibberellin, giúp điều chỉnh sự phát triển và phân bố rễ.
• Hệ thống rễ chính và rễ phụ: Lúa có hai loại rễ chính: rễ phôi (hình thành từ hạt) và rễ bất định (mọc từ thân). Rễ bất định chiếm phần lớn trong hệ thống rễ lúa trưởng thành, phát triển mạnh trong giai đoạn cây con và đẻ nhánh. Các rễ này lan rộng trong đất, tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
• Ảnh hưởng của môi trường: Độ ẩm, oxy, dinh dưỡng và cấu trúc đất ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của rễ. Rễ lúa có khả năng thích nghi với môi trường ngập nước nhờ phát triển các mô thông khí (aerenchyma), giúp vận chuyển oxy từ thân xuống rễ trong điều kiện thiếu khí.
• Vai trò của vi sinh vật: Vi sinh vật trong đất, như vi khuẩn cố định đạm hoặc nấm cộng sinh, hỗ trợ rễ lúa hấp thụ dinh dưỡng, đặc biệt là nitơ và phốt pho, qua đó thúc đẩy sự phát triển của rễ.

2. Dấu Hiệu Nhận Biết Bộ Rễ Lúa Khỏe Mạnh

Một bộ rễ lúa khỏe mạnh là yếu tố quyết định năng suất và khả năng chống chịu của cây. Các dấu hiệu nhận biết bao gồm:

• Màu sắc: Rễ khỏe mạnh có màu trắng hoặc trắng ngà, đặc biệt ở các rễ non. Rễ có màu nâu đậm hoặc đen thường là dấu hiệu của bệnh hoặc thiếu dinh dưỡng.
• Độ dài và mật độ: Bộ rễ phát triển tốt có nhiều rễ con, rễ phụ dài và phân bố đều trong đất, giúp cây hấp thụ nước và dinh dưỡng hiệu quả.
• Lông hút: Rễ khỏe mạnh có nhiều lông hút nhỏ li ti, tăng diện tích hấp thụ. Lông hút thường xuất hiện ở vùng rễ non và là dấu hiệu của rễ hoạt động tốt.
• Độ đàn hồi: Rễ khỏe mạnh có độ đàn hồi tốt, không dễ gãy khi kéo nhẹ. Rễ yếu thường mềm nhũn hoặc khô héo.
• Mùi: Rễ khỏe không có mùi hôi thối, trong khi rễ bị úng hoặc nhiễm bệnh thường có mùi khó chịu.

 Rễ lúa có màu trắng ngà là rễ khỏe mạnh

 Rễ có màu thâm đen là biểu hiện cây lúa bị nhiễm bệnh

3. Vì Sao Bộ Rễ Phát Triển Không Phải Lúc Nào Cũng Cần Ngập Nước

Mặc dù lúa là cây trồng thích nghi với môi trường ngập nước, việc để đất luôn ngập không phải lúc nào cũng lý tưởng cho sự phát triển của rễ. Điều này được giải thích như sau:

• Nhu cầu oxy của rễ: Rễ lúa cần oxy để hô hấp và duy trì các hoạt động trao đổi chất. Trong điều kiện ngập nước liên tục, lượng oxy trong đất giảm, gây cản trở hô hấp rễ. Mô thông khí (aerenchyma) giúp lúa thích nghi với môi trường thiếu oxy, nhưng nếu ngập quá lâu, rễ có thể bị ngạt, làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
• Quản lý nước hợp lý: Kỹ thuật canh tác như ngập khô xen kẽ (AWD - Alternate Wetting and Drying) cho thấy việc để đất khô định kỳ giúp rễ phát triển sâu hơn và khỏe hơn. Khi đất khô, rễ phải vươn xa để tìm nước, kích thích sự phát triển của rễ phụ và tăng cường khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
• Ngăn ngừa bệnh và sâu bệnh: Ngập nước liên tục có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển, gây hại cho rễ (như bệnh thối rễ). Đất khô định kỳ giúp giảm nguy cơ này, đồng thời cải thiện cấu trúc đất, tạo điều kiện cho rễ phát triển.
• Hiệu quả sử dụng dinh dưỡng: Trong môi trường ngập nước, một số chất dinh dưỡng như nitơ có thể bị rửa trôi hoặc chuyển hóa thành dạng cây không hấp thụ được. Giai đoạn đất khô giúp giữ lại dinh dưỡng trong đất, tạo điều kiện tốt hơn cho rễ hấp thụ.

Để bộ rễ lúa phát triển khỏe mạnh, cần duy trì sự cân bằng giữa độ ẩm và oxy trong đất. Kỹ thuật quản lý nước hợp lý, kết hợp với việc cung cấp dinh dưỡng đầy đủ, sẽ giúp tối ưu hóa sự phát triển của rễ, từ đó nâng cao năng suất cây lúa.

Ngoài ra bà con cũng nên chọn những giống lúa có bộ rễ khỏe mạnh như Lúa lai F1 GS55, nhờ có bộ rễ phát triển cây lúa có khả năng:

• Hấp thụ chất dinh dưỡng tốt.
• Hỗ trợ cây lúa phát triển tập trung.
• Chống đổ, chống trôi tốt.
• Tăng cường sức đề kháng cho cây lúa.

Để tìm hiểu kỹ thuật canh tác lúa cũng như thông tin kỹ thuật, giá các giống lúa lai cho năng suất, bộ rễ khỏe mạnh xin vui lòng liên hệ: 0981.85.85.99 hoặc để lại thông tin tại mẫu “NHẬN TƯ VẤN”, GlobalCheck rất vui khi nhận được yêu cầu cũng như ý kiến đóng góp từ Anh/ Chị.