Giải Pháp Khắc Phục Khi Cây Lúa Bị Sâu Cuốn Lá Lúa

Sâu cuốn lá lúa là một trong những loài sâu hại phổ biến nhất trên cây lúa ở Việt Nam, đặc biệt trong các vụ mùa nóng ẩm. Loài sâu này có thể gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất nếu không được kiểm soát kịp thời. Bài viết này sẽ phân tích nguyên nhân, tác hại, các biện pháp khắc phục sau khi bị nhiễm và gợi ý phòng ngừa theo hướng nông nghiệp thông minh, tuần hoàn và bền vững bởi phòng bệnh bao giờ cũng hơn chữa bệnh.

Sâu cuốn lá hại lúa

1. Nguyên Nhân Gây Sâu Cuốn Lá Lúa

Sâu cuốn lá lúa thường phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, nhiệt độ cao (khoảng 25-30°C) và ánh sáng yếu. Các yếu tố chính thúc đẩy sự bùng phát bao gồm:

• Mật độ trồng dày đặc: Khi lúa được trồng quá dày, không khí lưu thông kém, tạo môi trường ẩm thấp thuận lợi cho sâu non phát triển.
• Sử dụng phân bón không cân đối: Lạm dụng phân đạm (nitơ) làm cây lúa mềm yếu, dễ bị sâu tấn công. Theo các chuyên gia, các vùng trồng lúa sử dụng nhiều phân đạm mà ít quản lý sâu bệnh thường là môi trường thuận lợi cho sâu cuốn lá.
• Điều kiện thời tiết: Mưa nhiều, độ ẩm cao trong giai đoạn lúa đẻ nhánh đến làm đòng là thời điểm sâu trưởng thành vũ hóa và đẻ trứng.
• Thiếu luân canh hoặc trồng xen: Trồng lúa liên tục trên cùng một thửa ruộng mà không xen canh với các cây khác như sả, ớt hoặc hành tỏi làm tăng nguy cơ tích tụ sâu bệnh.

Sâu cuốn lá có vòng đời khoảng 25-35 ngày, với sâu non nhả tơ cuốn lá thành bao và ăn phần thịt lá.

Sâu cuốn lá lúa gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất lúa

2. Tác Hại Của Sâu Cuốn Lá

Sâu cuốn lá gây hại chủ yếu bằng cách ăn phần thịt lá (chất xanh), để lại lớp biểu bì trắng mỏng, dẫn đến giảm khả năng quang hợp của cây lúa. Cụ thể:

• Giảm năng suất: Lá bị cuốn và ăn mất chất diệp lục, cây không thể quang hợp hiệu quả, dẫn đến hạt lúa lép, giảm năng suất từ 10-30% hoặc hơn nếu mật độ sâu cao. Trong trường hợp nghiêm trọng, toàn bộ ruộng lúa có thể bị "trắng lá", ảnh hưởng đến vụ mùa.
• Lan rộng nhanh chóng: Sâu non nằm trong bao lá, khó phát hiện sớm, và có thể lây lan sang các ruộng lân cận qua gió hoặc nước tưới.
• Tăng chi phí sản xuất: Nông dân phải chi thêm cho thuốc trừ sâu và lao động, đồng thời cây lúa yếu đi dễ bị các bệnh khác như đạo ôn tấn công.

3. Sau Khi Bị Sâu Cuốn Lá, Chúng Ta Làm Gì?

Khi phát hiện ruộng lúa bị sâu cuốn lá (dấu hiệu: lá cuốn dọc thành ống, có vệt trắng dài), cần hành động nhanh chóng để hạn chế thiệt hại. Các biện pháp khắc phục bao gồm:

3.1. Phun thuốc trừ sâu: 

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại thuốc trừ sâu cuốn lá, Bà con có thể ra của hàng thuốc bảo vệ thực vật để mua và phun theo chỉ dẫn, tuy nhiên loại thuốc nào chúng ta cần quan tâm tuổi của sâu để chọn thời điểm phun hợp lý nhất.

a. Tuổi sâu cuốn lá:

• Giai đoạn tuổi 1: Đây là giai đoạn sâu non mới nở, chúng di chuyển nhanh trên lá và thân cây lúa.
• Giai đoạn tuổi 2-3: Giai đoạn này sâu non bắt đầu nhả tơ và cuộn lá lúa lại thành tổ. 
• Giai đoạn tuổi 4-5: Sâu non tiếp tục nhả tơ để dệt gập lá theo chiều ngang. Khi phát triển đầy đủ, sâu non chuyển màu từ xanh lá mạ sang vàng.
• Giai đoạn tuổi 4-5: Giai đoạn này sâu được gọi là nhộng, Sâu non ở tuổi này có kích thước lớn nhất (dài khoảng 15-20mm).

Giai đoạn nhộng từ 5-10 ngày chúng sẽ phát triển thành bướm

Hình ảnh sâu cuốn lá phân biệt theo tuổi sâu bệnh

b. Thời Điểm Phun Thuốc Trừ Sâu Cuốn Lá

Tùy theo môi trường, tuổi sinh học sâu cuốn lá mà chúng ta lựa chọn thời điểm phun thuốc như sau:

• Mật độ: khoảng 5-10 con/m² hoặc 10-20% lá bị cuốn.
• Tuổi: từ 1-2 tuổi, giai đoạn sâu chưa cuốn lá nên dễ bị nhiễm thuốc.
• Thời gian: phun sáng sớm hoặc chiều muộn, tránh phun khi thời tiết mưa, lá lúa quá ướt.

Tuổi sâu bệnh chỉ có vài ngày nên thời gian phun thuốc hiệu quả cũng chỉ có vài ngày, vì vậy với diện tích lớn bà con nên dùng máy bay nông nghiệp để phun thuốc vừa hiệu quả, kịp thời, nhàn và bảo vệ môi trường.

C. Dấu hiệu phun thuốc trừ sâu cuốn lá

Sau khi bướm (ngài) rộ trên ruộng (thường thấy bay nhiều vào buổi chiều tối), chờ khoảng 4-7 ngày để sâu non mới nở từ trứng.

Xuất hiện bướm chính là thời gian chuẩn bị phun thuốc trừ sâu cuốn lá

3.2. Phục hồi cây lúa: 

Sau khi diệt sâu, bổ sung phân bón cân đối như kali và lân để tăng sức đề kháng cho cây. Tưới nước hợp lý để giữ độ ẩm, loại bỏ lá hỏng để giảm nguồn lây. Có thể sử dụng phân bón lá để kích thích cây phục hồi quang hợp.

3.3. Kết hợp biện pháp sinh học: 

Thả thiên địch như ong ký sinh hoặc sử dụng chế phẩm vi sinh để kiểm soát sâu mà không lạm dụng hóa chất.

4. Phòng Bệnh Sâu Cuốn Lá Ta Phải Làm Gì

"Phòng bệnh hơn chữa bệnh" là nguyên tắc vàng trong nông nghiệp. Thay vì chỉ khắc phục khi đã bị hại, nông dân nên áp dụng các mô hình hiện đại để phòng ngừa bền vững:

• Nông nghiệp thông minh: Sử dụng công nghệ như drone để giám sát đồng ruộng, phát hiện sớm dấu hiệu sâu bệnh qua hình ảnh và AI. Hệ thống cảm biến IoT đo độ ẩm, nhiệt độ và dự báo sâu bệnh, giúp phun thuốc chính xác, giảm lãng phí. Ở Việt Nam, mô hình canh tác lúa thông minh đã giúp tăng lợi nhuận 25-30% và giảm phát thải khí nhà kính.
• Nông nghiệp tuần hoàn: Tái sử dụng chất thải nông nghiệp như rơm rạ, phân chuồng để làm phân hữu cơ, giảm phụ thuộc vào phân hóa học. Luân canh với cây họ đậu để cải thiện đất đai, giảm tích tụ sâu bệnh.
• Nông nghiệp bền vững: Chọn giống lúa kháng sâu bệnh, áp dụng IPM (Quản lý dịch hại tổng hợp) kết hợp thiên địch và giảm thuốc trừ sâu. Sử dụng phân bón sinh học để tăng sức khỏe cây trồng, bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.

Bằng cách áp dụng các giải pháp này, nông dân không chỉ giảm thiệt hại từ sâu cuốn lá mà còn góp phần vào phát triển nông nghiệp xanh, bền vững ở Việt Nam. Nếu bạn đang gặp vấn đề cụ thể trên ruộng lúa, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia địa phương để có biện pháp phù hợp nhất.

Để tìm hiểu các dòng drone nông nghiệp, giống lúa chất lượng, năng suất cao xin vui lòng liên hệ: 0981.85.85.99 hoặc để lại thông tin tại mẫu “NHẬN TƯ VẤN”, GlobalCheck rất vui khi nhận được yêu cầu cũng như ý kiến đóng góp từ Anh/ Chị.