Quản Lý Dịch Hại Tổng Hợp (IPM) Trong Nông Nghiệp

14-10-2025

Quản lý dịch hại là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt canh tác lúa vốn được xem là một trong những loại cây trồng thường xuyên bị sâu bệnh hại tấn công, bài viết dưới đây chúng ta cùng nhau tìm hiểu khái niệm, phương pháp quản lý dịch hại tổng hợp IPM và ví dụ điển hình sử dụng công nghệ định vị chính xác DTALS.

1. Khái Niệm- Mục Tiêu Quản Lý Dịch Hại Tổng Hợp IPM

Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM – Integrated Pest Management) là một phương pháp tiếp cận tổng hợp nhằm kiểm soát sâu bệnh hại cây trồng một cách hiệu quả, bền vững và thân thiện với môi trường.

Theo Tổ chức Lương Nông Liên Hợp Quốc (FAO), IPM là quá trình kết hợp các biện pháp phòng trừ sẵn có, chỉ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) khi dịch hại đạt ngưỡng kinh tế, nhằm giảm rủi ro cho sức khỏe con người, vật nuôi và hệ sinh thái.

 

Tháo mô hình quản lý dịch hại tổng hợp IPMTháo mô hình quản lý dịch hại tổng hợp IPM

Mục tiêu của IPM là:

  • Duy trì cây trồng khỏe mạnh, năng suất ổn định.
  • Giảm chi phí và lượng thuốc hóa học trong sản xuất.
  • Bảo vệ môi trường và duy trì cân bằng sinh thái đồng ruộng.

2. Các thành phần cơ bản của Quản Lý Dịch Hại Tổng Hợp IPM

IPM không dựa vào một biện pháp duy nhất mà là sự kết hợp đồng bộ nhiều nhóm biện pháp:

 

Nhóm biện pháp

Mô tả

Phòng trừ tự nhiên

Dựa vào các yếu tố tự nhiên như thời tiết, độ ẩm, thiên địch (bọ rùa, nhện ăn mồi, ong ký sinh, nấm Metarhizium...) để kiểm soát sâu hại.

Phòng trừ sinh học

Sử dụng sinh vật sống (vi sinh vật, thiên địch, nấm, vi khuẩn, tuyến trùng) để tiêu diệt hoặc làm giảm mật số sâu bệnh.

Biện pháp canh tác

Luân canh, cày phơi đất, vệ sinh đồng ruộng, bón phân cân đối, dùng giống kháng sâu bệnh để hạn chế sự phát triển của dịch hại.

Biện pháp cơ học – vật lý

Bắt sâu, đặt bẫy đèn, bẫy pheromone, rào chắn chuột, làm cỏ bằng tay.

Biện pháp hóa học hợp lý

Chỉ sử dụng thuốc BVTV khi dịch hại vượt ngưỡng kinh tế, đúng loại, đúng liều lượng, đúng thời điểm, và ưu tiên thuốc sinh học.

3. Ngưỡng Hành Động Quản Lý Dịch Hại Tổng Hợp IPM

“Ngưỡng hành động” là mức độ mật số dịch hại mà tại đó cần can thiệp để tránh gây thiệt hại kinh tế.

Việc xác định đúng thời điểm phun thuốc giúp:

  • Tránh lãng phí và kháng thuốc.
  • Bảo vệ thiên địch.
  • Giảm tác động đến môi trường.

Nông dân cần quan sát ruộng thường xuyên, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để có biện pháp xử lý hợp lý.

4. Ví Dụ Quản Lý Dịch Hại Tổng Hợp IPM: Mô hình DTALS – Drone – AI

Trong thời đại chuyển đổi số nông nghiệp, IPM đang được nâng cấp với sự hỗ trợ của công nghệ định vị chính xác DTALS, drone nông nghiệp, và trí tuệ nhân tạo (AI).

 

DTALS sẽ là trái tim hệ thống quản lý dịch bệnh IPM trong nông nghiệp hiện đạiDTALS sẽ là trái tim hệ thống quản lý dịch bệnh IPM trong nông nghiệp hiện đại

Bước 1: Giám sát và thu thập dữ liệu bằng drone

Máy bay không người lái (drone) được trang bị camera đa phổ (multispectral) bay quét cánh đồng, thu thập dữ liệu hình ảnh về:

  • Mức độ sinh trưởng của cây,
  • Vùng có dấu hiệu sâu bệnh, thiếu dinh dưỡng hoặc ngập úng.

Tín hiệu định vị DTALS (Dynamic Tracking and Location System) giúp drone xác định vị trí chính xác đến từng centimet, đảm bảo dữ liệu thu được đồng bộ và định vị đúng vị trí ruộng.

Bước 2: Phân tích và khoanh vùng bằng trí tuệ nhân tạo (AI)

Dữ liệu từ drone được truyền về máy chủ trung tâm. Hệ thống AI phân tích và tự động nhận diện các khu vực bất thường, ví dụ:

  • Màu lá vàng nhạt → thiếu đạm.
  • Vệt loang nâu, xám → nghi ngờ bệnh đạo ôn.
  • Lá bị cuốn, xoăn → khả năng có rầy nâu hoặc sâu cuốn lá.

Từ đó, phần mềm khoanh vùng chính xác từng khu vực có vấn đề, tạo bản đồ “dịch hại và dinh dưỡng” cho cả cánh đồng.

Bước 3: Phun và rải phân chính xác bằng drone nông nghiệp

Dựa trên bản đồ khoanh vùng, drone nông nghiệp được điều khiển tự động để:

  • Phun thuốc BVTV chỉ tại vùng có sâu bệnh.
  • Rải phân bón đúng khu vực thiếu dinh dưỡng.

Nhờ đó:

  • Giảm tới 70–90% lượng thuốc hóa học sử dụng so với phun toàn ruộng.
  • Giảm chi phí nhân công, tăng độ an toàn cho người nông dân.
  • Bảo vệ hệ sinh thái ruộng lúa, duy trì cân bằng thiên địch – sâu hại.

5. Kết Luận Quản Lý Dịch Bệnh IPM

IPM là nền tảng quan trọng hướng đến nền nông nghiệp xanh, thông minh và bền vững. Khi kết hợp với công nghệ định vị chính xác DTALS, AI phân tích dữ liệu, và drone phun rải tự động, IPM không chỉ dừng ở mức quản lý dịch hại thủ công, mà đã trở thành một hệ thống quản trị nông nghiệp chính xác — giúp người nông dân:

  • Biết đúng chỗ cần can thiệp,
  • Giảm chi phí và rủi ro,
  • Và tăng năng suất, chất lượng sản phẩm theo hướng nông nghiệp số hóa.

Để tìm hiểu công nghệ định vị chính xác DTALS cũng như tiềm năng hệ sinh thái công nghệ DTALS xin vui lòng liên hệ: 0981.85.85.99 hoặc để lại thông tin tại mẫu “NHẬN TƯ VẤN”, GlobalCheck rất vui khi nhận được yêu cầu cũng như ý kiến đóng góp từ Anh/ Chị.