Bộ trưởng Trần Đức Thắng: nông nghiệp xanh, nhân văn và tự chủ

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã chia sẻ rằng, tầm nhìn dài hạn cho ngành không chỉ tập trung vào các chỉ số tăng trưởng kinh tế, mà còn hướng tới một mô hình phát triển mới mẻ – kinh tế xanh, xã hội nhân văn và quốc gia tự cường.

 Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng - Ảnh: KHƯƠNG TRUNG

Ông Trần Đức Thắng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đã nhấn mạnh điều này trong cuộc trò chuyện với Tuổi Trẻ Online nhân kỷ niệm 80 năm ngày thành lập ngành Nông nghiệp và Môi trường (14-11-1945 - 14-11-2025).

Ông khẳng định thêm: "Trong mô hình này, tài nguyên được tái tạo, môi trường được bảo tồn, và con người được hưởng lợi. Nông nghiệp và nông thôn sẽ trở thành nơi thúc đẩy sáng tạo, bảo tồn văn hóa và đảm bảo sinh kế bền vững.

Mỗi hạt giống được trồng, mỗi giọt nước được tiết kiệm, mỗi khu rừng được phục hồi, mỗi dòng sông được bảo vệ – tất cả đều đại diện cho tình yêu quê hương, trách nhiệm với thế hệ mai sau và sức mạnh của dân tộc Việt Nam".

1. Việt Nam Một Trong Những Nước Xuất Khẩu Nông Sản Hàng Đầu Thế Giới

Nhà báo hỏi: Khi nhìn lại hành trình 80 năm qua, Bộ trưởng đánh giá như thế nào về vai trò trụ cột của ngành nông nghiệp trong việc đảm bảo an ninh lương thực, ổn định kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường quốc gia?

Bộ trưởng Trần Đức Thắng: Qua 80 năm phát triển liên tục, ngành nông nghiệp và môi trường đã khẳng định vị thế là nền tảng vững chắc cho nền kinh tế, đặc biệt trong các giai đoạn khó khăn, đồng thời góp phần đảm bảo an ninh lương thực khu vực và toàn cầu, từ đó nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ quốc tế.

Hiện nay, Việt Nam là một trong những cường quốc hàng đầu về sản xuất và xuất khẩu nông sản. Nhiều sản phẩm như gạo, cà phê, hạt tiêu, hạt điều, thủy sản, lâm sản và trái cây đang dẫn đầu thế giới. Dự báo năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản sẽ đạt kỷ lục mới, có thể lên đến 70 tỷ USD.

Ngành nông nghiệp đã đóng góp lớn vào việc tạo việc làm, cải thiện thu nhập và chất lượng cuộc sống cho nông dân và cư dân nông thôn, hỗ trợ phát triển kinh tế và ổn định xã hội.

Nông thôn không chỉ là nơi cư trú mà còn là khu vực kinh tế quan trọng, nơi lưu giữ bản sắc văn hóa dân tộc và là chỗ dựa vững chắc cho đất nước trong các khủng hoảng, như đại dịch COVID-19 gần đây.

Bên cạnh nông nghiệp, lĩnh vực quản lý tài nguyên và môi trường đã phát triển mạnh, xây dựng nền tảng pháp lý và khoa học cho sự phát triển bền vững.

Sự kết hợp hài hòa giữa nông nghiệp, môi trường và con người đã hình thành nên mô hình phát triển đặc trưng của Việt Nam: vừa khai thác, vừa bảo vệ, vừa thúc đẩy tăng trưởng, vừa nâng cao phúc lợi xã hội. Không chỉ là trụ cột kinh tế, ngành còn là nền tảng tinh thần, văn hóa, đảm bảo an ninh lương thực, an ninh môi trường và an ninh xã hội.

Chế biến tôm để xuất khẩu - Ảnh: TẤN LỰC

2. Bài Học Kinh Nghiệm Ngành Nông Nghiệp Thời Kỳ Hội Nhập

Nhà báo hỏi: Theo quan điểm của Bộ trưởng, bài học kinh nghiệm quan trọng nhất mà ngành đã rút ra trong quá trình phát triển, đặc biệt trong thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế và đối phó với biến đổi khí hậu là gì?

Bộ trưởng Trần Đức Thắng: Trước hết, đó là sự lãnh đạo toàn diện từ Đảng, sự đầu tư từ Nhà nước và việc huy động sức mạnh tổng hợp, dẫn đến những bước tiến lớn về hạ tầng, khoa học công nghệ và nguồn nhân lực ngành.

Thứ hai, các cải cách thể chế kịp thời, phù hợp với quy luật kinh tế và cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã khơi dậy tiềm năng và sự sáng tạo từ nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp.

Ngoài ra, việc thúc đẩy sự liên kết giữa "bốn nhà" – Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân – đã nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị nông sản, sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn, thúc đẩy kinh tế nông thôn và bảo vệ môi trường.

3. Nông Nghiệp Muốn Phát Triển Cần Tôn Trọng Quy Luật Tự Nhiên

Một yếu tố khác là sự phát triển bền vững chỉ có thể đạt được khi tôn trọng và thích ứng với quy luật tự nhiên.

Tư duy "thuận thiên" được áp dụng rộng rãi, như trong mô hình "sống chung với lũ" tại Đồng bằng sông Cửu Long, hay điều chỉnh mùa vụ và cơ cấu cây trồng - vật nuôi phù hợp với điều kiện khí hậu và đất đai từng vùng.

Mô hình lúa tôm tại Đồng bằng sông Cửu Long trồng lúa GS55

Chủ động đối phó với biến đổi khí hậu, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

Nhà báo: Trong giai đoạn phát triển sắp tới, định hướng chính của Bộ là gì, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Trần Đức Thắng: Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức, nhưng với quyết tâm cao và sự đoàn kết toàn ngành, chúng tôi tập trung xây dựng nền nông nghiệp hàng hóa hiện đại, với năng suất cao, chất lượng tốt, hiệu quả bền vững và khả năng cạnh tranh hàng đầu Đông Nam Á, lọt top 15 thế giới vào năm 2030.

Thứ hai, thích ứng chủ động với biến đổi khí hậu, phòng ngừa thiên tai, giảm phát thải và quản lý tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả. Đồng thời, đảm bảo chất lượng môi trường sống, hướng tới nền kinh tế xanh và thân thiện với thiên nhiên.

Thứ ba, tăng cường vai trò của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tăng trưởng ngành, nhằm đạt đóng góp từ năng suất nhân tố tổng hợp trên 50% vào năm 2030.

Thứ tư, mở rộng hợp tác quốc tế, ứng phó với các vấn đề an ninh phi truyền thống; đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và lợi ích của Việt Nam trên trường quốc tế.

Thứ năm, đầu tư mạnh vào hạ tầng nông nghiệp, nông thôn và phòng chống thiên tai, đạt mức đồng bộ và hiện đại cơ bản vào năm 2030.

Thứ sáu, khai thác tối đa tiềm năng biển, xây dựng nền tảng vững chắc cho kinh tế biển bền vững, chăm lo sinh kế cho người dân ven biển, góp phần bảo vệ chủ quyền và đưa Việt Nam thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển.

Khoa học công nghệ và chuyển đổi số là một trong bốn đột phá chiến lược của ngành nông nghiệp và môi trường trong thời gian tới - Ảnh: FPT Digital

Vậy thì, đột phá về khoa học công nghệ và chuyển đổi số có phải là yếu tố quyết định để đạt được các mục tiêu trên?

Đúng như vậy. Chúng tôi coi khoa học công nghệ và chuyển đổi số là một trong bốn đột phá chiến lược, là động lực chính cho sự phát triển ngành trong thập kỷ tới.

Ngành sẽ tăng cường ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và công nghệ cảm biến trong quản lý tài nguyên, cảnh báo thiên tai, dự báo thời tiết và giám sát môi trường.

Hệ thống dữ liệu quốc gia về nông nghiệp và môi trường sẽ được xây dựng đồng bộ, kết nối hàng ngàn trạm quan trắc toàn quốc, hỗ trợ quản lý sản xuất, kiểm soát rủi ro và lập chính sách dựa trên dữ liệu thực tế.

DTALS chính là hạ tầng thiết yếu cho nền nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp chính xác

Bộ cũng hướng tới phát triển nông nghiệp công nghệ cao, chính xác, sinh học và năng lượng tái tạo, nhằm tạo ra mô hình sản xuất thông minh, tiết kiệm tài nguyên và giảm phát thải.

Bên cạnh đó, chúng tôi sẽ đột phá về đầu tư hạ tầng để hỗ trợ nông nghiệp sinh thái xanh, nâng cao quản lý tài nguyên và môi trường, chủ động ứng phó biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế tuần hoàn.

Nguồn: tuoitre.vn/bo-truong-tran-duc-thang-huong-toi-nen-nong-nghiep-xanh-nhan-van-tu-cuong-20251112093415342.htm